|
" İNSANDA DERİN BİR YARADIR KÖKSÜZLÜK ,
BUDUR ALEMDE HUDUTSUZ VE HAZİN ÖKSÜZLÜK,
SIZLATIR BAZI SAATLER DAYANILMAZ BİR ACI ,
KÖKÜ TOPRAKTA KALIP KENDİ KESİLMİŞ AĞACI.. "
Email:rafetmurat@fcmail.com
Bulgaristan kurulduğu zaman birçok yörelerde Türkler çoğunluktaydı, bu ancak göçlerle azaltıldı. Savaş sebebiyle yerlerinden oynayan Türklerin topraklarına Bulgarlar konuverdi. Siyasi ihtillalden sonra sonra bir de toprak ihtilali yaptılar. Türklerin tarlalarını, yerlerini, zaptetiler. İşler durduktan sonra yerlerine dönen Türkler, mülklerinin yağma edildiğini gördüler. Bulgarlar bu konuda bir de kanun çıkardılar. Türklerin tapulu emlakı ellerinden alındı. Türk nufusu çokluğundan faydalanılamadı. Bulgaristan bağımsız olduğu zaman Kurucu Meclis için 221 kişi seçilmiş, bunların arasında Türklerden yalnız 13 kişi var. Çünkü kazanan Türkleri tanımamışlar. Bu Meclise karar gereğince beş müftünün girmesi gerekirken ( Sofya, Vidin, Rusçuk, Tırnovo, Varna ) bunlardan yalnız Vidin müftüsü katılmış. Diğerleri göç etmiş , yerlerine derhal yenileride seçilememiş. Halbuki bu Meclise 10 Bulgar psikoposu girmiş. Türkler sonralarıda nufusları oranında mebus çıkaramadılar. Kendi aralarında parçalanıp, bölünmüşler. En çok mebus 1914' te çıkardılar. O da Kırcaali havalisi gibi yeni Bulgaristana katılan yerler halkının uyanıklığı ile sağlandı. Razgrad, Osmanpazarı, Eskicuma, gibi Türklerin çok olduğu yerler , partizanlık yüzünden Türk mebusu seçemediler.
Email:rafetmurat@fcmail.com
|
PANYSLAVYZM VE TÜRK DÜ?MANLI rafetm@hotmail.com
Rusya XVIII yüzyylyn sonralarynda ba?layarak yayylmacy bir siyaset izlemeye ba?lamy?tyr. Deli Petro denilen Rus Çary sycak denizlere inmelerini bir hedef olarak belirliyor. Bunun için de Ystanbulun ve Bo?azlaryn alynmasyny gerekli görüyordu. Bu Çaryn arkasyndan gelenlerde bu hedefi izlemeye devam ediyorlar. Böylece Rusyanyn hedefi Osmanly Ymperatorlu?u oluyor ve ona çe?itli sava?lar açarak sorun yaratmaya ba?lyyor, bir yandan da "Panislavizm" siyasetlerinin gere?i olarak, hem Avrupa devletlerini Osmanly ya kar?y ky?kyrtmaya ba?lyyor ve Balkanlarda kary?yklyklar yaratmak da planlarynda yer alyyor. Amaçlary tüm Slavlary bir bayrak altynda toplamak ve Rus imperatorlu?unu kurmakty. Ba?langyçta bir dil, din ve kültür birli?i fikrine dayanan "Panislavizm" Rusyanyn Kyrym sava?yndan yenilgeyle çykmasyndan sonra, siyasi nitelik olan Rus Milliyetçili?i ve Bütün Slavlary Rusla?tyrma politikasy haline dönü?üyor. Buda Rus imperatorlu?unun kurulmasynda bir araç olarak kulanylyyor.
Rusyada daha 1820 yylynda "Birle?ik Slavlar Cemiyeti " kurulmu?tur. Bunun içinde Rus, Çekoslovak, Slav, Sloven, Hyrvat, Polonyaly ve Karada?lylary Slav yrky olarak kabul ediliyor. Bunlar Rus bayra?ynyn altynda birle?meleri için çaly?ylyyor. Rus okullaryna Syrp, Romen ve Bulgar gençleri alynyyor. Bunlar okullarda panislavist zihniyetle yeti?tiriliyorlar. Kysa sürede sonuç vermeye ba?lanyyor gençlerin arasynda milliyetçilik fikri güç kazanmaya ba?lyyor. Bulgar kilisesi 1871 yylynda Rum kilisesinden ayrylarak ilk Bulgar psikoposunu seçiyor. Ruslar hemen bu topraklardan Osmanlyyy atabilmeleri için ba?msyz bir Bulgar devleti kurmak için çaly?malaryna ba?lyyorlar. Bu devletin te?kilatlanmasy için bir özel büro bile kurulmu? bunun ba?ynda Prens V.A. Çerkaski bulunuyormu?. Bu büronun yapty?y tespitler sonunda, Bulgaristan topraklarynda en az Bulgarlar kadar köklü ve topra?a ba?ly bir Türk nufusunu ortaya çykarmy?lardy.Bu durumda bu devletin kurulmasy güç oldu?unu anlayan Ruslar, çözüm olarak Bulgarlarlaryn arasynda Türk dü?manly?yny körükleyerek Bulgarlary ayaklanmaya te?vik edtiler. Bunlaryn sonucunda Türklere ?idet hareketleri ve katliamlar birbirini izliyorlar. Ayaklanma syrasynda, binlerce Türk köylüsü acymasyzca katlediliyor. Rus Çary Aleksandyr , Avusturiya Ymperatoru Frans Jozef ile Temuz 1876 da gizli bir anla?ma yapyyorlar. Bu anla?maya göre Syrp topraklary Avusturya ya kalacak, Bulgaristan topraklary ise Rusya ya. Böylece Avrupayy da arkasyna alarak 24.04.1877' de Rusya Osmanly ya sava? ilan ediyor. Tuna cephesi / Dünyada sava? kaybeden ilk kahraman / Osman Paşa' nyn be? ay süren üstün direni?i ocak 1878'de kyryldy ve Plevne dü?tü. Üç mart 1878' de Ye?ilköy / Ayastefanos / bary? anla?masyny imzalamak zorunda kalmy?tyr. Büyük Bulgaristan synyrlary ?unlardy: Bu Tuna boyundan, Edirneye kadar , Trakyayy, Makedonya - Üsküp, Ohri, Korçayy, Ege denizi üzerinde Selaniki kapsyyordu. Çok geçmeden 13.Haziran - 13 Temmuz 1878 tarihleri arasynda yapylan Berlin Kongresinde büyük devletler konuyu yeniden gündeme getirdiler ve anla?ma ?artlary yeniden tespit edilmesini istediler. Yerine Berlin anla?masy imzalandy. Bu anla?mada Bulgaristan Anayasasy hzyrlanyr iken , özellikle o topraklarda kalan Türklerin Hak ve çykarlaryny gözetilmesini hükme balanmy?ty. Böylece Tuna Vilayeti üzerine bir Bulgar Prensli?i kurulmu? oldu.
1908 ' de Osmanly himayesini kendi iradeleriyle red edip , Prensli?i Kralla?a çevirdiler.
Ekim 1912 'de ba?layan sava?ta Osmanly çok çabuk kaybetti. Sava?tan önce Avrupa devletleri, sonuç ne olursa olsun hudut de?i?ikli?i kabul edilemeyecek diye açyklamalarda bulunmu?tu. Tabi bunlar pek uygulanmady. Bu sefer Balkanlar ba?lady kendi içinde tarty?maya bir biriyle sava? ba?latmy?lardy. Kimi büyük Bulgaristan hayalini kuruyor, Syrplar ise Arnavutla el koyuyor, Karada?y Arnavutlun kurulmasyndan rahatsyz, Yunan Selani byrakmak istemiyor , Romanya Güney Dobrucayy istiyorlar v.s.y. Bu ihtiraslar kar?ysynda ikinci Balkan sava?y patlyyor / Haziran - Temuz 1913 / Onlar birbiriyle bozla?yr iken Edirneye kadar olan bölgemizi geriye alabildik. Bukure?t bary?y 10.08.1913 ile Balkanlaryn synyrlary belirlendi. Osmanly ile Bulgaristan 29.09.1913 Ystanbul da imzalanan ayry bir anla?ma uyarynca bugünkü Türk, Bulgar synyrlary belirlendi.
Balkan Savaşından sonra Bulgaristana verilen ve yeni yerler denen Rodop ve Kırcaali havalisindeki Türkler de buna ilave edilip Romanya'ya kalan Dobrucadakiler düşülünce 1914' te Türk nufusu 885.000 olmuştur. Göçlere rağmen Türk nufusu bazı bölgelerde çoğunlukta kalmıştır. 1934 istatistiğinden şu rakamları alıyoruz:
| Şehirler |
Umum nufus |
Türkler |
|
ARDİNO
|
45.538
|
27.852
|
|
KRUMOVGRAD
|
40.724
|
33.404
|
|
KIRCAALİ
|
49.234
|
39.393
|
|
MOMÇİLGRAD
|
35.211
|
31.467
|
| |
|
|
|
ŞUMNU SANCAĞI :
|
|
|
|
KEMALLAR
|
39.927
|
24.107
|
|
YENİPAZAR
|
65.194
|
27.461
|
|
OSMANPAZARI
|
48.526
|
26.767
|
|
RAZGRAD
|
91.000
|
38.165
|
|
ESKİCUMA
|
57.491
|
27.304
|
|
ŞUMNU
|
99.356
|
47.868
|
|
BANPINAR
|
49.928
|
27.021
|
| |
|
|
|
