Fatih zamanında yapılan Büyük Cami, Sofya Arkeoloji Müzesi olarak kullanılıyor.


78 eser var diye gidilen ülkede 500 Osmanlı yâdigârı çıktı. Ancak kimisi lokantaydı, kimisi gazino, kimisi de harap halde.

Komşu Bulgaristan, envanter çalışması yapan uzmanları en çok şaşırtan ülke oldu. 78 Türk eseri bulunduğu zannedilen ülkede Doç. Dr. Mehmet Z. İbrahimgil ve ekibinin yürüttüğü çalışmalarda bir bölümü Türkiye’de de kayıtlarda bulunmayan tam 500 eserin varlığı tespit edildi. Başta Sofya, Filibe ve Şumnu olmak üzere üç ana merkezde yapılan çalışmalarda, belirlenen eserlerin fotoğrafları çekildi, ölçüleri alındı, modelleri yapıldı.

SOFYA’NIN VEFASIZLIĞI
Çalışmalar sırasında cami ve türbelerin içler acısı hali yürekleri burktu. Zira, birçok eserin lokanta ya da gazinoya dönüştürüldüğü görüldü. Sultan I. Murad tarafından 1378’de Osmanlı topraklarına katılan başkent Sofya’da, bir zamanlar 170 vakıf eseri ile 82 cami bulunuyormuş. Ancak şehirde Osmanlı dönemindeki medeniyet eserlerinden bugün fazla bir şey kalmamış. 1456 yılında yapılan Seyfullah Efendi Camii ayakta kalan birkaç eserden biri. Şehirde ayrı bir mimari zarafet örneği gösteren Büyük Cami bugün Arkeoloji Müzesi olarak kullanılıyor. Tarihî Türk konağı ise resim galerisi ve sergi salonu olarak kalmayı başarmış... Sofya’da 1528 yılında Kanunî Sultan Süleyman’ın Mimar Sinan’a yaptırdığı mimari harikası olan Kara Camii kilise olarak kullanılıyor. Bahçesi de ne hazindir ki park haline getirilmiş.



Malkoçoğlu’nu ilgisizlik yıktı
Bulgaristan’da kayıt altına alınan tarihî eserlerin arasında Niğbolu Savaşı’nda (1396) kahramanlığıyla ün yapan akıncı Malkoç Bey’in türbesi de bulunuyor. Hayatı sinemaya uyarlanan ve Cüneyt Arkın tarafından canlandırılan ünlü komutan Malkoç Bey’in türbesi, Bulgaristan’da Gabrova ile Lofça arasında bulunan ve 1950 yılında adı Bourya olarak değiştirilen Malkoç Köyü’nde gün yüzüne çıkarıldı. İlgisizliğe terk edilen ünlü komutanın türbesi restorasyon yapılacak günü bekliyor.

Macarlar Türk eserlerine sahip çıktı
Osmanlı Devleti, bugünkü Macaristan topraklarında yaklaşık 165 yıl kaldı. Bu süre içerisinde bölgede birçok eser bina edildi. Budapeste, Eğri, Peç ve Zigetvar şehirlerindeki Osmanlıdan kalma eserler, yeniden restore edilerek dünya turizminin ziyaretine açılacak. Bu eserler arasında Peyç’teki Ferhad Paşa ve Yakovalı Hasan Camileri, Buda’daki Sokullu Mustafa Paşa Kaplıcası, Gül Baba Türbesi, Debbağhane Raç Kaplıcası, Toygun Paşa Camii, Buda Kalesi, Eğri Kalesi, Hamza Bey Mescidi Minaresi, Valide Sultan Hamamı; Estergon’da burç kalıntıları; Malkoç Bey Camii, İdris Baba Türbesi ve Zigetvar’daki Ali Paşa Camii gibi onlarca eser bulunuyor. Bu çalışmalar Peç’in 2010 yılında İstanbul ile birlikte Avrupa Kültür Başkenti unvanını taşıyacak olmasıyla da bağlantılı.