|
|
|
|
|
 |
|
|
|
Milliyetler meselesi
Komunist federasyona donusen eski Yugoslavya'da, komunist partiler iki sey dusunduler: Egemen milletler ve ikinci sinif milletimsi halklar..
Bagimsizlik yolunda Kosava (2) Enver Hasani
II. Cihan Harbi'nden sonra, eski Yugoslavya, milletler haklari acisindan Sirbistan-Hirvatistan-Slovenya kralligi ve Yugoslavya'si gibi komunist federasyona donustu. Icindeki tum eyaletlerde komunizm ilkeleri uygulandi. Lenin ve Stalin'in teori ve uygulamasina gore, ulusal sorunlarin cozumu mumkun degildi. Komunist partiler iki sey dusunurlerdi: Egemen milletler ve ikinci sinif milletimsi halklar.. kimlerdi bunlar? Millet olan etnik toplum federal cumhuriyete malikti, ikinci siniftaki etnik toplumlar; yani milletimsi (halk) olanlar siyasal ulke olarak ancak otonom cumhuriyet veya muhtar cumhuriyete ya da otonom bolge olabilirlerdi. Bu sistem, iktidarda olup komunist partilerce yonetilen federal cumhuriyetlerde milletlere ve milletimsi toplumlara yeni milletler olusturma imkanini vermisti. Ornegin, eski Yugoslavya'da Bosnaklar ve Makedonlar, ayrica SSRB'de Kahmoylar vs. boylece ulus-millet olmuslardi. Bu sekilde SSRB'de, kendilerine ozgu dili, kulturu ve orf-adetleri olan Arnavutlarin ve Yahudilerin etnik varliklari ve millet olmalari inkar edildi. O ulkelerde yapilan nufus sayimlarinda, mesela bir Alman veya Yahudi yuksek soyunu ve ulus oldugunu gostermek istemisse, herhangi baska bir ulus, resmi soy listesine yazilmisti. Bundan boyle kimi milletler veya milliyetsiler, yani ikinci sinif halklar, belirli donemlerde eski komunist ulkelerde, bazen gorunurler, bazen gorunmezlerdi.
ARNAVUT HALKINI INKAR CABALARI
Bu vadide, Federal Sosyalist Yugoslavya'nin yeniden kurulusundan sonra, Prizren'de yapilmis olan bir kurultayda, Kosova'nin gercekten uluslararasi hukuk duzeninde olmayan federal toplumcu Sirbistan'a eklenmesi kararlastirildi. Ne ki Kosova ve Sirbistan bugunku gibi uluslararasi hukuka uygun bir konuma malik degildi. Bu munasebetsizlik, Arnavut ulusunun eski Yugoslavya'da varligini inkar etmek icin irtikap olunmustu; Kosova federal cumhuriyetlerde, cumhuriyet olmasin diye dusunulmustu ve bu durum Prizren Kurultayi sonunda yayimlanan sonuc bildirgesinde (deklarasyonda) acikca gorulmektedir. Kosova, Makedonya ve Karadag, Sirbistan'a bagli olmaliydi. Bu deklarasyon ne pozitif uluslararasi hukuk kural ve anlasmalarina ve ne de hicbir demokratik bildirgelere uygun degildi, hicbir suretle kabul edilemezdi ve de Sirbistan'in ve Kosova'nin II. Cihan Harbi'nden once, savas boyunca ve sonra hicbir deger tasimamisti, tasimaz.
GERCEK DEGER DISINDAKILER
Prizren'deki AVNOY (Yugoslavya Antifasist Ulusal Kurtulus Konseyi) denilen bu Kurultay (Kongre) ve onu izleyen Bunyayt Toplantisi ve ayrica bunlara benzer diger kurultaylar, uluslararasi hukuk bakimindan birer "res inter alios acta" yani "gercek deger disindaki seylerden"dir. Baska bir deyisle, Kosova'nin kendi kendine karar verme iradesine hicbir siyasal ve hukuksal etkide bulunamazlar.
Bu vesile ile kayda deger ki: Bunyayt ve Prizren toplantilari ile ilgili yabanci tarih kitaplarinda elestirmeler baslamistir ki bunlar birer gercek delildi. Sozgelimi: Ingiliz bilim adamlarindan Balkanolog Dr. Noel Malcolm, bu siralarda yayimladigi "Kosova'nin Kisa Tarihcesi" en onde yer alan degerli eserlerdir. Bu eser karsisinda Arnavut tarih kitaplarinin bir bolumune utanmak duser, sadece Prizren ve Bunyayt kurultaylari kararlari icin degil; fakat soguk savas donemlerindeki suskunluklar icin de... En buyuk celiski buradadir: Komunist rejim zamaninda her sey "tabu" idi. Acaba Kosova'nin Arnavutculugu ve gercek sorunlari dile getirilemez mi idi? Bizim Arnavut tarihcileri de soguk savastan sonra maalesef bu konuyu dile getirmediler...
TITO VE YUGOSLAVYA
Ayni bicimde, keyfi olarak Karadag Cumhuriyeti de kuruldu. Bu gercegi Yahudi yazar Tim Judah "Sirplar" adli eserinde ve Karadag kokenli Tito'nun fikirdasi Milovan Cilas da "Anilarim" adli kitabinda tanitmistir. M. Cilas su itirafta bulunur: "Bunlari, eski Yugoslavya'nin guclenmesi icin Maresal Tito istemisti." Denge icin istemisti.
Evet, bu olaydan anlasiliyor ki, isbu yapilanmalar ic hizmet icin ongorulmustu ve Kosova'nin haklari ve kendi kendine karar verme faktoru ile ilgileri yoktur. Zaman zaman iddia olundugu vechile, Prizren Kurultayi, Bunyayt veya Avnoy kararlari cok zayif tezlerdir. Sirbistan, Kosova uzerindeki mulkiyetini ve hakkini, Yugoslavya'ya bagli sanilan ve Arnavutlarla meskun ozyurtlarini, sozgelimi Makedonya, Karadag, Kosova vb. yorelerini daha 1918'de yitirmisti. Arnavutlar ise politik amaclarla, eski Yugoslavya Makedonya'sinda her turlu siyasal ve hukuksal cozumu kabul etmektedirler.
Kosova'da eski komunist yoneticilerle danismanlarinin tezleri daima curuk ve yetersizdi. Bundan dolayi, mademki Kosova Prizren Kurultayi'na, Federal Sirbistan'in zoru ile sokulmustu, o halde yonetim seklini secmede bizzat alacagi kararlarla yapmali yani kendi kendine karar verme hak ve yetkisine malik olmalidir. Ben bunu Kosova hukuku ve kendi kendine karar verme uzerinde bir "alsimi" olarak nitelendiriyorum.
Ve de, mademki Kosova, Sirbistan'a bilmecburiye (zorla) baglanmistir, simdi de otomatikman ondan cikma hakkina maliktir. Vurgulayalim ki: Sirbistan, 1912-13 Balkan Harbi'nden sonra isgal ve ilhak ettigi, basta Kosova olmak uzere, tum diger Arnavutlara meskun yer ve yorelerini tamamen kaybetmis durumdadir. Gerek Kosova ve gerekse Sirplar icin bugun maddi ve manevi kuvvet kurallari gecerlidir. Bu gucler, taraflardan biri kendi kendine karar verme veya bagimsizlik icin gorevlendirilebilir.
DEVLET NITELIGI KAZANAN KOSOVA
Komunist kavramlara tipik Kosova yonetimi, 1974 yilina kadar gelisti, baskalasti, bu tarihte devlet olma niteligini kazandi. Fakat "cumhuriyet" sifatinin olmamasi ve stratejik nedenler yuzunden arizaya takildi. Ayrica, iki Arnavutluk'un mevcudiyetinden gelmedi. Dikkat buyurun: Arap ulkelerinde kirktan fazla Arap devleti vardir. Balkanlar'da iki Arnavut yonetiminin mevcudiyetinden kiyamet mi kopar?
Kimi "eski tufek" komunist kisilerin dusundugu gibi, Kosova'ya "cumhuriyet semsiyesi" Sirplari kizdirmamak icin esirgenmisti. Sirplar biliyorlardi ki, bir gun, o devlet yikilacakti... Cumhuriyet anayasasi ozunde toplumu guclendirir ve disa karsi direncini artirir. Eski Yugoslavya Makedonya'sinin ve Bosna-Hersek'in kuruluslari da oyle keyfi olusmustu. Amac eski Yugoslavya'da, bir gun, Arnavut ulusunu da inkar etmek icindi. Bosna-Hersek de ayni kategoriye giriyordu. Nitekim, 1981 yilindan sonra, eski Yugoslav ust yoneticilerinden Stane Dolanc de bu gercegi itiraf etmisti.
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
