Bulgaristanın geçirdiği son üç dönemdeki Hacıoğlupazarçık- Osmanlı sonrası Dobriç - KOMONİZİMDE İse TOLBUHİN olarak isimlendirilmiştir..Bulgaristanın Romanya snırınla özdeşerek Dobruça Olarak büyük bugday anbarı sayılmakLA , yegana illerden biridir.Osmanlı Hükümdarlığından bu ğüne kalan Dabriç ilinde kalan hala birçok Türk kültür Tarih Eserlerimiz 2000 Türk Kiremitli EVİ,Hanesi var olup 7 mahleden oluşmaktaymış.
3 hanı, 3 hamamı,11 mektebi, 2 imareti,3 türbesi,3 kapılıcası,7 mederesesi, tüm ilinde 157 Camisi,40 hatibi, 3 imamı, 3 imamı halk tarafından ödenek alırken 91 hatip, 69 imam,20 müezzin devlet tarafından ödenek almaktaymış.Balkanoloji Araştırma Merkezimizin YAPTIĞI İNÇELEME VE ARAŞTIRMALARINA GÖRE HALA AYAKTA KENDİNİ MUHAFA EDEN BULGU VE TESPİTLERE GÖREyukarıda saydığımız kültür mimariizlerimizden günümüze kalan eserlerimiz şunlardır.
1.Dobriç Osmanlı Çarşısı ve Dükkanları.
2.Dobric Osmanlı EVLERİ VE KONAKLARI.,
3. Türkçü yazar öğretmen Müstecep Ülküsalın KONAGI.
4.Dobric Tekke Cami
5.Dobric Tekke Çeşmesi
6Dabriç Türk Mezarlığı ve Şehitliği.
7.Dobric Türk ve MüSLÜMAN Müftülüğü..
8.Balçık Turgut Reis Cami.
9.Balcık Sahil Cami,
10.Balçık Hacıibrahim AGA Cami,11.
11.Balçık Hacı ibrahimaga Çeşmesi.
12. Balçık Akpınar Çeşmesi,
13.Kavarnada Çeşme.
14.Bir Bulgar a ait Türk konagı.
Evet Dobricin İLÇESİ OLAN Balçık şehrinde17250 kişi yaşamakla Basit Türk evleri ve konaklarından müteşeküldür.TAMI 5 Türk mahlesi bulunmaktadır. 5 CAMİ, 3 MEKTEBİ, 1 HANI, BİRDE Esma Sultandan yaptırılan Hamam bulunur. İlçeye baglı 18 köy vardır. 3 Çeşmesidevardır.Köyde inçelenen mimari eserlerimizde şunlardır.
- Benkovski köyünde hACIhASANOĞLU Cami,
- Enovada İsmail efendi cami,
- Enovada tarihi Türk mektebi,
- Leskovada Habib oğlu CAMİ,.
- Orlak/Turpcular/hacıHASANAGA Cami.
- Orlak/Turpcular/hacı Ömeraga Cami.
- Orlak/Turpcuar/da Tarihi Türk MEKTEBİ.
- Jeklartsi Köyünde Derviş bey Mescidi.
- Jeklartsi köyünde İbrahim aga çeşmesi.
- Batova/ Tekke köyde Akyazılı Sultan Türbesi/ Bal ovasında/
- Kavarna şehrinde Gülzar Sultan kalesi.
- Karagözköyde/kuyusunda/ Hacı Hüseyin Camii.
- allıca köyünde Hasan bin Hüseyin Cami.
BALÇIK ŞEHRİNDE ARAŞTIRMALARA GÖRE KÖYLERİNLE BİRLİKTE 16 Cami bulunurken şimdi yalnız şehirde 2 cave üç cami kalmıştır.Bölelikle Balkanoloji araştırmalarına göre 30 yakın Türk mimari eserinin varlığı Dobriç ilinde tespit edilerek kayıtlarımıza geçmiştir. SELVİ – SERVİ- SEVLİEVO ŞEHRİNE GELİNÇE.Rus- Türk savaşından önçe 5 cami, 4 mescid,varmış. Şehrin merkezindeki Cmi Çobanoğlu camidir.Birde taş bina vardır tarihi türk mektebidir.Sellvili Selimpaşa1868 tarihinde gelmişler harab olmuş sevlievoda öğretmenlik yapan Osmanpazarlı İbrahim hakkı Selvi Tarihcisi merinlerini Muallimler Dergisinde parca parca yayınlamıştır.
MENİK ŞEHRİ
Bulgaristanın cenubunda Yunanistan hududu yakınlarındadır.12 klm bir mesafedir. Şehirder yapılan inçelenmede 3 adet cami,var olduğunu, öylerinele birlikte28 toplam 31 cami bulunuyormuş.Başlıça şehirl camileri, Atik,Cedid, Albaba denen camiler ünlüymüş.
Lakin evlerinin ve sokak ve çarşıları konak ve evlerin portaları yani sokak kapıları hepsi klasik Türk mimarisi olup Çarşısı ve dükkanları hala tarihi eserlerinle Türklük kokarak tarihin izlerini taşımaktadır. Neredeyse şehrin tamamı Türk mimarisinin özelliklerini taşımaktadır. PETRİÇ ŞEHRİNE GELİNÇE
Petriçte 5 cami, köylerinde ise 8 cami olmakla toplam 13 cami bulunmaktadır.. buradada birçok tarihi Türk yapısı EVLERE, KONAKARA VE İDARİ YAPI MİMARİSİNE GAYET ÇOK RASTLANMAKTADIR. TARİHİ KALESİ VE KÖPRÜSÜ VARDIR.
Berkovca- berkovitsa/ şehrine gelinçe buraları daha çok muhamedan yani Pomak Türkleri teşkil etmektedir. Şehir ve etraf köylerinle birliktr11 camisi,3 hamamı, olduğu bilinmekle 1 köprüsü bir belediye konagı olup Tuna boylarında olup Lom ile Sofya arasında bulunmaktadır.ZİŞTOV- SİVİŞTOV ŞEHRİNE GELİNÇE ŞUNU GÖRDÜK.
Tuna sahilinden hiç beklenmedik bir anda 1876 yılında Rusların Osmanlıya çıkartma yaptığı kasabadır.Tuna kenarında yalcın bir burun üzerine kurulan heybetli 7 kulesi bulunan Tunaya doğru su yolları olan durumu Evliya celebiden öğrenmiş oluyoruz.1 kaledi,300evi,1 hanı,olduğu söylensede evliya celebi pekte müsterih degildir. Çünkü kaynaklar 10 misli göstermektedir. Şehirde 25 cami, ve meszit varmış.1 mektep, 1 ha,n,1 Beşiroğlu kütüphanesi,1 kışla, olup Sultan Mecidde ait olduğu kitabeside yazılıdır.köylerinde 13 cami olduğu toplam 38 cami ve mesçit olup tarihi binalarınla, tarihİ Türk mimarisi meslek ve mülkiye tiçaret liselernle ev ve konaklarınla özenmiş bir Türk kasabası olduğu görülmektedir. SLİVEN- SLİMYE ŞEHRİ İSE
Bu Balkan şehrinde AYŞE HATUN, Hacı ahmed, Mehmed celebi, bevvap, Mustafaoğlu, KaraAhmed, adlı Camieri ile meşhur olup 6 adet Cami ve mescidi varmış.Birde hacı ALLİ Mederesesi varmış. Bunlar şehrin çami merkezinde gösterildiği bilinmektedir. Tarihi kadın Cezaeviyle, Tipik Türk mimarisi tarihi evleri, konakları, yapıları ve çeşmeleri kalesi v.s. birçok türk eseri varlığı bulunmaktadır.Abacılık, cuhacılık feshgibi dokuma sanayisi burada Osmanlıfda gelişmiştir.. Türk kültürün için okulu dahi varmış.
RAHOVA Şehrinde 6 adet cami varmış. Bare, çarşı, eski, hacı Mustafa, paanga,, yanık camileri diye anılıyorlarmış..RAZLIK- RAZLOĞ ŞEHRİNENDE İSE ŞÖYLE
ŞEHİRDE HACIYUSUFAGA,Voyvoda cami, Bş.Vak.AraŞTIRMA KEPECİ EVKAF DEFTERİ136 SAYFADA 1259 DA GÖSTERİLMEKTEDİR.
İHTİMAN-İHTİMAM ŞEHRİNE GÖRE
Bu şehir Sofyanın 52klm. Uzagındadır.Lala Şahin tarafsından fetih edilerekkalenin yıktırıldığını, ve buranın 12 köyü olduğunu şehrin 600 evi olduğunu camileri olup,2 tekkesi,1 hamamı,3 hanı, olduğu söyleniyor. Bu büyük hanın yakınında gürçü mehmedpaşa ket hüdasının çeşmesinin , olduğu, yürük beylerinin oçagı olduğu, Bu beyler, Mihaloğlarından Mahmufd beyinneslidir.Gazimahalede MAHMUD BEY CAMİSİ, VE Mahmudbey imareti, en eski camidir. 14 konagı 93 harbinden evvel3500 Türk ve Müslüman varmış.1888den sona142 düşüyor. Yani kasabada sönmek üzere.Gazimihalde bu cami hazinesinde yatmaktadır.1 mederese,2 tekkesi olan,2 hamamı, 1 köprüsü,4 paşa hanı,1 imareti,4 çeşmesi, toplam 18 camisi köylerinle birlikte kayıtlarda bulunmuştur.Sofya Başmüftülüğünün hazırladığı ve müsadesinle yürütülen yaz kurslarında Kuran egitimi ve bilgisi alınarak kursiyerler yaz sezonunda islan dinin özeliklerini öğrenmektedirler. HERYIL Haziran ve Agustoz aylarında yaşlari 8 – 18 olarakguruplar halinde yapılmaktadır.haftada 5 gün olmakla günde 4-5 saat ders verilmektedir.ŞUMNUDA 49 KURS OLUP790 ÖĞRENÇİ,Razgrad şehrinde70 kursa 1285 öğrençi, Filibede24 kursa- 400 öğrençi,Plevnede5 kursa 7o öğrenci,Gotsedelcevde14-205 öğremçi
Krumovgrad -17-375 öğrençi,PAŞMAKLIDA 24 KURSTA 515 ÖĞRENÇİ
,Sofyada1 1 kursta 42 öğrençi,Kırcalide 6 kursa 105 öğrençi, Haskovada 1 kursa- 20 öğrençi, Dobriç şehrinde 23 kursa-260 öğrençi, v.s. olmakla Bulgaristan dahilinde grnrl olarak acılan kurslar 245 üzerinde olup 4010 öğrençi katılım saglamaktadır.Bu katılım kurslarında agırlıklı olarak kuran dersleri verilerek Elifba,öğrenimi, Namaz,sureleri,32 fars, islamın şartları, Peygamberimizin hayatı, islamla ilğili bilgiler burada öğrenerek kurserlere öğretilmektedir. Böylece Bulgaristan Türk ve Müslümanları Dini bilgileriylen zenginliğine kavuşmuş oluyorlar. Balkanoloji BAŞKANI NİYAZİ AKKILIÇ
niyaziakkılıç@hotmail.com http.balkanolojicom.tr.gg. tel. +905357910694 saygılar
Balkanoloji Araştırma Merkezi –istanbul/Gaziosmanpaşa.
