Bulgaristandaki Türk gerçeğini vurgulyan Balkanoloji Araştırma  Merkezi yaptığı   araştırmalarınla  aynen olduğu gibi ğün yüzüne çıkardı..

Balkanoloji  dil, kültür ,tarih araştırma  merkezi kısa adı  Balkanoloji Araştırmaları , Bulgaristan ve Tü-rkiye arasında dil, DİN,  VE YAŞAMA  BİÇİMİ AYRILIKLARINA KARŞIN ÖZDEKSEL VE DİNSEL KÜLTÜRÜN  BİRÇOK ALANLARDAkarşılıklı  etkileşm süreçleri vardır. Bu etkileşim iki halkın  dolaysız yakınlık koşullarında uzun süre yaşamış olması gerçeğinden aynaklanıyor.

Russe,Razgrad,, Şumen,,Varna,  Dabriç,,Silistra,pleven,Vidin, Sofya, Lovça,Niğbolu, Eskizagra, Filibe, Haskova, Kırcaali, Harmanlı, Yanobol,Saamokof,  Paşmaklı, Nevrokop gibi şark  özelliklerini taşıyan  lk Bulgar kentleri1  14 yüzyılın sonlarında elirdi, Koçabalkanın önemli geçitleri yakınında, Arabakonak yöresinde  Orhaniye,, Tuzluk,  bölgesinde ise Osmanpazarı/Şimdi Omurtag/v.s. kentleri kuruldu. Bunlarda kısa sürede birçok  Cami,, Kervansaray,, han, Kışla, Köprü,, Konak,Hamam, Köşk, , Evler,, ÇEŞMELER,,Tekke ve Türeler,Maderese ve okullar v.s.  belirdi.  Bunlar Bulgarkentlerinin yapısını ,görüntüsü ve bicimini cddi şekilde etkiledi. Buna ragmen belirgin çizgileri ve Mimarisi özellikleriyle özgün Türk evleri de yardımcı oldu. Bu dönemde Türk ve Bulgar  mahleleri de  oluştu. Bunun yanı sıra zanaatcılıkta çok  gelişti.u da  kendi tarafından  kentlerin mimari görüntüsünü etkiledi.Böyleçe kasabalarda kendi özeliklerini taşıyan  abacılar, dericiler, kasaplar, kazancılar, Kalaycılar, kuyumcular, v.s.çarşıları belirledi.Bu da ikinçi türden  Bulgar  kentlerinin yani uyanış devri Bulgar kentinin meydana  çıkmasına temel olmuştur.Özğün bir mimari türü olmasına karşın bu  şehirler de Türk Mimarisinin belirli etkisini gördü.Birçok varsayımlı  egitim görmüş Bulgarlarında yaşadığı Başkent İSTANBUL,büyük kültür ve ticari merkezi olarak Bulgar mimarisini etkiledi.O dönemde Viyena  ve İstanbul gibi bu iki büyük kentten ikincisi  , yani  İstanbul  daha yakın ve daha  büyük ilgi çekiçi merkezdi.İstanbul evleri, simetrik Plovdif evi, Trevna, Gabrova, Tırnava gibi simetrik evler bilinen Bulgar evlerini etkiledi. Bu Tür evler kısa zamanda Karlova, Kotel, Kalofer, Kazanlık, Teteven,Sliven gibi UYANIŞ DEVRİNİN HIZLA GELİŞEN ŞEHİRLERİNDE DE BELİRDİ.Türk mimarisi Bulgar şehirlerinde  SOKAK, MEYDAN, VE PAZARLARIN ŞEKİLLENMESİNE DE  BELİRLİ ETKİ GÖSTERDİ. Bunlar küçük boyutlu, sevimli bulundukları yerin meyiline göre kapalı veya yarıacıktır.Kooprivşitsa ve Menlik evleri , Trevna  ve Elena, Menlik, Pirdop evleri sokak tarafından yüksek duvarlarlan sarılıdır. Büyük sanatsal ustalıkla oluşturulan evler ve Avluları her ailenin kendi öz  yaşamını sürdürdüğü küçük romantik bir dünyayı birer ve ikişer kat olmakla  sergilemektedirler.Böylecede Bulgaristan Bulgarlarıda kendi ortamlarını aynen Türk mimarisinin gelişmesine büyük etki gösterek , böylelikle bu durumdan kacınılmaz olan taşra mimarisini oluşturdu.Bu genelikle metropoldeki mimariden farklanmaktadır..Balkanolöoji  Araştırmalarının yaptığı  bilimsel  incelemelerine göre,  birinci şekli, taşra mimarisinin oluşmasını yerel iklim, coğrafi ve ekonomik etkenler, yerelinşaat gerecleri etkiler.Bu acıdan yerel inşaat  kültürünün inşaat  geleneklerinin ve  en önemlisi yerel inşaat  ustaları mevcudiyetinin  de  büyük rolü vardır..

Bunların önemi ve etkisi, büyük çalışmalarının başlangıcına rastlayan Bulgar uyanış Devri  döneminde özellikle arttığı görülmektedir..Bu dönemde Koçabalkan eteklerinde yeni yeni kentler, yollar,kamusal binalar, kiliseler, kuruldu.Bu inşaat çalışmalarında O döneminKolü Fiçeto,Usta Genço, gibi en seçkin Bulgar ustaları bu etkinliğe Türk ustalarınla birlikte katılmışlardır.Türk yöneticiler inşaat çalışmalarını artık bu   güzel çalışmaları takdir ederek tamamen Bulgarlara devrettiği anlaşılmaktadır.Bulgar tayfalarıAnadoluda, Lübnanda, Yunanistanda, İtalyadaDOLAŞMAYA AŞLAMIŞLARDIR. Bu dönemde  onlar, özlüğü ve niçin kullanılacagına bakılmaksızın Bulgar ruhuna göre uyğun  mimari yapıtları Türk usulünede benzeri şekilde yaratma olanagına  kavuştular.Böylece Bulgar uyanış devrinin evleri, Türk evlerine belirli etki göstermiştir.Bu güzide Türk mimari kültürümüzün  genel olarak gelişmesi ve yaşaması Osmanlı hükümdarlığının yaşama  düzeyinin yükselmesiyle ançak izah olunmaktadır.Fakat, yüzyıllar boyunçayaratısal etkileşim ortamında  gelişmiş Türk mimarisinin varlığı, gerekse Bulgar mimarisinin Kavramlaşması artık 19cu  yüzyılın ikinçi yarısında oldukça önemli  bir üçünçü olgunun yani  Avrupa Mimarisinin ve Kültürünün , devrimci Demokratik  ülkülerin  güdümüne girmiştir.Tam da bu etki,Türk ve Bulgar  mimarisine degişik bicimde ve degişik ölçüde yansımış olmasına  karşın iki özgün   mimariyi

Biribirine daha da  yakınlaştırmıştır.Balkanoloji araştırmalarına göre şöyle diye bilirizki, hatta kısaça Türk ve Bulgar mimarisi arasında  ki  karşılıklı etkileşim yadsınamaz bir gercektir.. fakat bu  etkileşi  süreci henüz tam bütünüyle bilimsel acıdan çokta fazla inçelenmiş degildir.. Çünkü şimdiye degin genellikle iki mimariyi biribirinden ayıran etkenler üzerinde durulmuş ve bunlardan söz edilmiştir.Fakat  şimdi, Tarihin karşılıklı  yakınlaşma ve iyi dönemde, geleçekteki kültürel işbirliğini  özendireçek birçok ilğinç delil ve olay  gösterilebilir.

Balkanoloji Araştırmasına göre  Bulgaristanda ki tüm önemli Türk Mimari anıtlarının Kültür ANITLARININ Kültür Anıtlarını Koruma  Yasasının kanadı altına alınmasınısaglamak ve alınmış olması  da bu olumlu  doğrultunun bir güzel kanıtıdır.Netekim Şümen kentindeki Şerif Halil Paşa Camii , Razgrad Maktul İbrahim Paşa Camii,Sofyadaki  Kadıseyfulah Camii, Küstendildeki Fatih CAMİİ,,Karlıovadaki Karlı   camii, Koprivştitsadaki  konak, , Ynboldaki  bezizten,, Samokoftaki Bayraklı camii,Silistradaki KURŞUNLU CAMİİ,,  Drenova  yakınındaki Bojuryadaki Malkoçbey Türbesi, SofyadakiBüyük Mahmud paşa camii,/şimdi arkoloji müzesi/v.s.İhtimandaki İmaret camii, gibi olağan üstü büyük mimari degerleri olan kültürel dini eserlerimizin varlığını görmekteyiz. Bu KÜLTÜREL VARLIKLARIMIZ HEPSİDE KORUMA ALTINDADIR. Bunlar gibi binlerce daha Türk İslam eserlerimizde mevcüdtür.Bu Mimari  kültürel anıtlar eserleri yalnız TARİHİMİZİN VE GEÇMİŞİMİZİN SİMGESİ OLMAYIPbULGAR Mimarisinin grlişmesinle birçok  cami ve KİLİSELERRİNDE YAPILMASINDA VE KÜLTÜRLERİMİZİN İNKİŞAFINDA GELİŞMESİNDE, BİRÇOK ETKİ GÖSTERMİŞ OLUP, BUNLARI BİRER MİMARİ YAPI OÖARAK DEGİL, , b KÜLTÜR  Tarih zenginliklerimizi  Günümüzde güzeliklerinle birlikte onların heybetli dimdik ayakta durmaları ve  görkemli güzeliğinin manzarasınla  daha uzaktan ve derinden ilği uyandıran toplayan Türk Mimarisinin birer incisi şeklindedegerlendirerek, geleçek genç neslimizede örnek bir Tarihi ve kültür varlığınla  milli uyanışımızın en güzel miras eserlerimizden birileridir.Bu gün Bulgaristanda 1660 adet Cami,olup KÜLTÜREL VARLIKLARIMIZIN GENEL TOPLAMIDA  222812 ADET OLARAK BİLİNMEKTEDİR.. Bu  toplam Balkanoloji araştırmasının yaptığı  son incelemesindeki mevcudiyetinin  varlığı olup burada  bir volkan gibi tarihi kültür eseri fışkırıyor. Çünkü BURASI  TARİH ÖNÇESİDE VE ŞİMDİDE Türklük  ve Müslümanlığın yegane yeri olduğundan 600yıllık  Osmanlı burasını bir dantel örgüsü gibi sarıp sarmalamış ve kültür varlığımızda bu acıdan adın başı  ve her karış  çoğalmaktadır. Balkanoloji Başkanı Niyazi AKKILIÇ-İstanbul/Gaziosmanpaşa.   http./alkanolojicom.gg.tr./  +905357910694. saygılarımla. Balkanoloji Dil, Kültür, Tarih, Araştırma Merkezi- İstanbul.