BULGARSTANDA MİMARİ KÜLTÜRLERİMİZ
Balkan çoğrafiyasında en çok Türk ve Müslüman yaşayan ülkelerden biride Bulgaristandır.
Bulgaristanı tanımak, görmek içinde burada elzem olan dil egitimini ve dini mekanlarımızı genişletmek gerektir. Bu DiN veDiL unsurlarını zenğinleştirerek yatmak için her zaman heryerde ğüçlü sesimizi ve varlığımızı duyurmak gerekmektedir. Bunu yapmak için tek çaremiz BİRKİK, BERABERLİK DİRİLİK VE DAYANIŞMADAN BAŞKA ÇAREMİZDE YOKTUR.Balkan Türkleri olarak Türkçemize sahip çıkıp Türk kültürü ve medeniyetimizi yüçeltmek için Dilimize, Dinimize sahip çıkmak için hep beraber birlik içinde sahp çıkalı. Çünkü başka Türkiye yok.Atalarımız Ejdatımız asırlar boyunça u topraklarda yadiğar olan emekler , mimari yapı sanatı degerleri evler, konklar, Camiler, Köprüler, hamamlar, okular, medereseler, çeşmeler, kaleler, kışlalar, şehitlikler, hastaneler, postaneler, demiryoları v.s. birçok kültürel eserler bizlere miras bırakmışladır. Osmanlı hükümdarlığında yaşayan Balkan Türkleri ve Müslüman insanları topyekün hepside Fatihin torunlarıdırBunun için buralarını sahipsiz bırakmamak için alden geldiği kadar Sıçak ilği ve işbirliğinde olmk yeğane görevimiz olmalıdır.Buradaki GÜZEL OSMANLI KÜLTÜR MİMARİ SANATINI TARİHİ ÖNEMİNİDE DEĞERLENDİREREK BÜTÜN ESERLERİMİZE İĞNEDEN İPLİĞE KADAR ARAŞTIRIP SAHİP ÇIKMAK HER TÜRKÜN HAKKIDIR. İşte Balkanoloji merkez i başkanlığı senelerden bu ğüne kadar yaptığı araştırma ve çalışmaları sayesinde birçok eselerin varlığına göz atarak kayıda ve dosyasına geçirmiştir. Biz Balkan Türkleri geçmişimize sahipçıkıp bunları yaşatmak için
Balkanlarda yaşayan ve Türkiyemizde yaşayan hatta Dünyamızda yaşayan bütün Balkan Türkleri ve Tarihimize ve Kültürümüze sevgi gösterenleri Balkanoloji çatısı altında birleşmelerini ve bu kuruluşa destek göstermek çin üye olmalarını bekleriz. Üyelik üçretsizdir.Bulgaristan egitiminde1919/23 yıllarında Bulgar Başbakanı Aleksandır İstanbuliyski iktidarındaTürk egitimine ve Dini konulara büyük destek vererek çok önem vermişti. Bu yıllar zarfında1675 ilkokul, 39 orta okul, genel olarak1712 Türk okulu vardı.Yani İstanbuliyski döneminde Türk Çocukları kendi Dillerini, Dinlerini, örf ve adetlerini, gelenek görenek ve kültürel varlıklarının eğitimini Türk varlığına bir zenginlik olarak yaşatılmaktaydı.BİR SÖZLE TüRKLÜK KORUNARAK YAŞATILMAKTAYDI..
Hatta bir adım daha ileriye gidilerek Türklerin aydınlanmasınıda saglamışlardır.Her Türk ASKER DOĞAR.Ayyıldızlı Bayragımız rehberimizdir.Vatan sana canım feda.Balkan Türklerihiçbir zaman Bulgaristanda olsun hiçbir an gafil kalmayıp her zaman büyük ir sevgiyle AtaTürk Milliyetciliğinle , imanıyla, ğüçünle, Bayragına ve Anavatan Türkiyemize sahip çıkmıştır.Balkanoloji çalışma kayıtlarına göre19592 eski atayadiğarı Osmanlı mimari kültür eserleri kayıtlara geçmiştir. Bunun dışında gerek balkanlarda ve gerekse Bulgaristanda son yıllarda BİRÇOK Dini , egitimsel, ekonomik ve sosyal yapılar yapılmaktadır.Ynlız son 20 yıl içersinde Bulgaristanda1250 adet mimari eser yapılmış bunların 375 yalnız yeni yapılan camilerimizdir. Eski kayıtlar Balkanolojiye göre resmi kayıtlar değildir. Çünkü tam teşeküllü araştırma yapılmamıştır. Bunları tam yapabilmek için zaman ve gayret ve büyük araştırma ve uzmanlık gerektirmektedir. Genede bu konuda bizleri aydınlatan araştırmacı Ekrem Ayverdi beye teşekürler sonsuzdur. Çünkü yetişen yeni nesli uyandırmada bize yol göstermiş oldu.Balkanoloji olarak gayri resmi rakamlara göre Bulgaristanda yalnız mimari eser olarak 228981 kültür eseri bulunmaktadır. Nerede kaldı 3339 ADET. Yalnız köy ve şehirlerdeki Türk evleri , konaklar, saraylar, köşk ve yalılar176750 adedin üzerinde bulunmaktadır. Yani yapılan çalışalar gösteriyorki bunların adedi yekün mimari sanat yapı kültür eseri olara405736adedide geçebileçegini tahmin edilmektedir.Balkanolojiye göre yapılan şehit araştırmasında Bulgaristanda1850/1878 arasında şehit türkve askerimiz350206adet.1878/1908 yılarında206102 adet askerimiz ve türkümüz şehit.
1908/1944 yılarında2225 adet,1944/1956 yılarında4576 adet,1956/1968 yılarında2655 adet ,1968/1984 yllarında10150 şehit,1984/2000 yılına kadar2220 şehit verilmiştir yani Bulgaristanda Savaşlarda ve Türk varlığını korumak için verilen müçadele ve direnişlerde öldürülen Bulgaristan şehitlerinin sayısı580112 kişiyi bulmaktadır. Bu şehit rakamı Rus Türk savaşı, kırım savaşları, niğbolu, Varna, Vidin, Balkan savaşlarınla birlikte Bulgaristan içi olayları dahil olmak üzere verilen rakamdır.Şehitlerin bulundukları şehir mezarlığı ve anıtları,,Sofya,plovdif,pazarjık, PAŞMAKLI, asenovgrat,,peştere, barotin, dospat, rudozem, madan, yukarı Cuma, nevrokop, dobrinişte, petriç,pazarcık,kırcali, ardino, mestanlı, koşukavak, vidin, pleven, lovça, niğbolu, vraça, tırnava, siştov, sevlievo, Eskizagra, kazanlık, haskova urgaz, aytos, yanbol, Varna, dobriç, razgrat, silistre, tutrakan, Yenipazar,omurtak, kotel,şipka,popovo- slavyanovo, eskiçuma kemalar, podayva, pritoya gibi yerlerde şehitlik ve mezarlıkların bulunduğu hala bilinmekte ve anma törenleri yapılmaktadır.Yanlız alınan bilgilere göre Eski yuğoslavyada son 1995 yılında gerçekleşen milliyetci dişrenişlertde13420 kişi şehit olmuştur.Romanyada Bukreşt MEZARLIĞI VE Türk şehitliği balkanlarda en güzel korunan şehitliklerimizdendir.Son zamanda Tek Rumel Televizyonuda Balkan lara geniş yer ayırarak oradaki Osmanlı mimarimize ve egitim, kültür varlıklarımızın tanıtımına geniş yer vardiği içinde balkan Türkleri olarak televizyon yönetim başkanlığına müteşekirüz.Balkanlardaki degerli şehitlerimiz u topraklarda rahat uyusunlar. Dualarınız ve ruhlarınız her zaman onlarladır. Ruhları şad olsun, Biz ler yaşadığımız toprakların bekçisiyiz. Türk demek, Türkçe demektir hoşgörü demek başkalarına farklılıkla saygı hürmet göstermek demektir.Şehit kanının kaynagı Türkiyemizde, Bulgaristanda, Balkanlarda ve kavkasyada , ortaasyada, kırımda ve Türk Dünyamızda şehit düşen şehitlerimizin kanıdır. Bizim sizin- Atalarımızın, Dedelerimizin, bütün şehitlerimizin, kanı üzerinde doğdu. Bu asil kan, Damarlarımızda dolaşa asil kandır. Türk olarak kıymetini ilelim.Hiçbie zaman Türk ve Müslüman olduğuna sakın utanma her zaman namusunla gurur duymalısın.son günlerde yapılan araştırmalara göre bazı şehirlere göre mimari türk izleri bulgaristandaki varlığı
1.Lovca-osma nehriikiyakasına kurulan güzel bir türk şehridir.1100 evi,22cami ve mesçidi.
22mahlesi,mesçitlerin 7 de Cuma kılınıyormuş.3 mederese,6 mektep,5tekye,7 han,2 hamam,1 saatkulesi, köylerinle birlikte32 camiolup, 1 kapalı köprüsüve 42 dükanıyla. Ve diğer izler.
2. Küstendilde, köylerinle birlikte 20+12—32 adetir. Han2,8 mederese,1 hamam,3 köprü,5tekye,6 mektep, varoşlarında hala güzeliğini koruyan kaya boylarındaki Türk evleri, konakları, köşkleri , yalıları ve birçok yapı sanat güzeliğine hayran kalınmaktadır.
3.Kazanlı8 cami yag çıkaran gül tesisleri, ASLANLI ÇRŞMESİ, Türbesi, okulu1 camisi ayakta, 2 mederesesi,3 hamamı2tekkeve 4 zaviyesi1 çarşısı,ve hanıve 33köy camisi vardır.
4.-Zlatitsa-izladi Karlovo –pleven yolu üzerinde bulunmaktadıt1garı, 1 köprüsü, 1 aba tesisleri,2 mederese,7 camisi, köylerinle birlikte 19 cami ve mescidi ilinmektedir.ikinçi Sultan Muradın harp ettiği yrrlerden biridir. Eski Osmanlı mimari yapıları çoktur.
5.İhtiman-ŞEHİR 18 CAMİ VE MESCİDİNLE ANILIR.1 MEDERESE,1 HAMAM,2 TEKYE,5 HAN,1 İMARET,5 ÇEŞME, Gazi Mihal oğlu Mahmud bey imaret cami bulgaristanda ilk kurulan cami olup hala ayakta olmasınla sancılı günler yaşamaktadır.
6.Svilenğrad-Hudut şehrimizdir 700 evi,7 cami,1 imaret,1 mektebi,1 hanı,1 hamamı, 1 kışlası,1 çarşısı 1 kapısı köylerinde 7 cami bulunuyor. Tarihi mimar Sinan köprüsü ve 1 kalede bulunmaktadır. Türk evleri , konakları ve yapı mimarisi hala Türklüğünü koruyor.
7.Çirpan,600 evinle,6cami4 mescidi olup,1 musa celebi hamamı,2 hanı,3 mektebi,3tekyesi,1. meshur kadı Mehmed sarayı çevre köylerinde 12 cami bulunmaktadır.. Müslüman şehridir.
8.-Kavarna-Karadeniz küçük liman şehridir.5 cami 1 mescid1 hanı,1 hamam, 1 devlet konagı ve çok sayıda türk mimari yapıları vardır. Oğuz Türklerinin başkenti bilinir.
9.Balçık-Dobruçanın zenğin topragında olup Karadeniz liman şehridir.800 evi,5 mahlesi5 cami ve mescidi,3 mederese,1hanı, 1 balık pazarı, Balçık şehrine Romanya kralı karlonun eşi kraliçe Marininin bir özenti ve gösteriş için 1 güzel cami yaptırmıştır. Balçık köylrinle birlikte 20 cami 3 mederese, 2 mektep 1 han1 sokolu bedesteni vardır. Kültürü zengindir.
Burgaz- karadenizde liman ve tiçaret merkezidir.toplam 5 cami olduğu bilinmektedir. 1 iskele cami ayaktadır1 imaret,1 han,1 mektep,1 mederese, ve çok sayıda Türk eseri 1 kervan sarayı1 saat kulesi ve demiryolu garı ver olup zengin kültüre sahiptir.
11.Aytos- şehir7cami ve mesciten ibaret.5 mahle,1000 evi,1 tek gözlü kampusü, 6 hanı,150 dükkanı,1 saatkulesi,1 sıçak kaplıcası,1 türbe,1 kale, 2 mektebi,3 medereses, çok sayıda türk yapıları yer almaktadır.
12.Malko tırnava-Bulgaristan giriş kapısıolup1 cami,1 hamam,1 kışla,1 hükümetkonagı,1 kilise,1 türk mektebi,1 bulgar mektebi,1 köprü ve türk yadiğarlarının vasrlığı..Köylerinle birlikte6 cami4 türk mektebiMalko Tırnavadaki cami ikinçi Abdülhamit tarafından1307-1891 yılı yaptırılmıştır. Edirne valisi İZZETPAŞA TARAFINDAN BİR TARİHİ KİTABE YAZDIRILMIŞTIR..
Alkanoloji araştırmalarında görülütorki Bulgaristanın birçok şehrinde ve köylerinde tarihi mimarisi çok zengin olan mirasımızın varlığı halen 600yıldan bu güne kadarayakta durmaya çalışmaktadır.Bunlar, han, hamam, köprü, saatkulesi, okular, medereseler, çamiler, çeşmeler, evler, konaklar, saraylar, köşkler v.s olmakla gözle görünen tarihi eserlerimizdir. HELEDE şumnu ilinin Taşkın köy camisi yani hacı Veysel cami kalpleri burkutmaktadır.Lovcadaki kapalı köprü çarşısı1442 yılı yapılmış TÜÇÇAE PİR Ali aga tarafından inşa edilmiştir. Ardinonun şeytan köprüsü Beladaki mithatpaşa köprüsü Travnadaki1444te kurulan saat kulesi ve köprüsü v.s. birçok eser hala gözlerimizi kamaştırıyor.Balkan ülkesi Bulgaristana bu eserler Balkanoloji araştırmalarına göre tarihimizde1352 yılından bu ğüne kasım 2009 tarihine kadar yapılan araştırma çalışmalarımızdır.ESKİDEN yapılan araştırmada ele alınmayan Türk evleri, Konakları, sarayları, köşkleri, yalıları, çiflik ler, hanbarlar, depolar, sayvantlar, mezarlıklar, şehitlikler, fırınlar, degirmenler v.s gibi kaleme ekleyinçe176888Türk evi, 10275 sarayımız, Konaklarımız8876,Köşklerimiz5894, yalılar2898 mezarlıklar7175 şehitlikle 30yerde Türk vakıfları 1025 degirmenler1575, fırınlar1850 Cami ve mescitler 2150 adet yalnız kırcalide 160 cami 80 mescit olmakla 240 ibadet yeri vardır.
Balkanoloji dil kültür tarih araştırma merkezi başkanı Niyazi Akkılıç-istanbul.
