Türk Dilleri
Türk Dilleri, tahminen 150 Milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.
Türk Dilleri Sibirya´da ve Orta Asya´da (Altay Bölgesinde) doğdu.
Asya´nın ve Avrupa`nın bazi bölgelerinde göçler nedeniyle genişledi.
Moğolca ve Tonguzca ile birlikte Altay-Dillerini oluştururlar. Bu dağilim bu halkların ortak yaşam bölgelerinden (Altay Bölgesinden) kaynaklanır.
Diğer eski bir dil grubu olarak da Ural-Altayca’sını dikkate alabiliriz.
Türk Dilleri coğrafi bölgelere, tarihi gelişimlere ve politik kararlara göre değişiklikler gösteriyordu.
Türk Dilleri arasında daha çok subjektiv faktörler farklılıklar gösterir. Diğer Dil gruplarında olduğu gibi bir birlik ya da eşitlik klasmanı yoktur.
Aşağida göreceğimiz diller genel anlamda Yazı Dilleri ya da Devletler tarafında kabul gören etnik grupların dilleridir.
(En eski Türkçe kelimeler tahminen Çin’de bulunan M.ö. 1766 yılına ait Turku Kelimeleri olabilir.)
Genel olarak aşağidaki gruplar farklılıklar gösterir:
Oğuz Dilleri (Güney Batı-Grubu): Türkiye Türkçesi, Azerice, Türkmence, Gagavuzca ve
Krım-Tatarca’sı.
İran-Türk Grubu (Oğuzca): Hallaçça, Horasan-Türkçesi
Uygur Dilleri(Güney Doğu-Grubu): Özbekçe, Yeni Uygurca
Kıpçak-Bulgarca Dilleri (Eski Kuzey Batı-Grubu): Çuvaşca
Kıptçak Dilleri (Kuzey Batı-Grubu): Başkirce, Karaimce, Karakalpakça,Karaçay-Balkarca, Kazakça, Kırgızca, Kumikçe,
Nogayca, Tatarca, Mesetçe
Sibirya Türk Dilleri (Kuzey Türkçesi):
Kuzey Sibirya Türk Dilleri (Kuzey Doğu-Türçe): Dolganca, Yakutça,
Güney Sibirya Türk Dilleri (Güney Doğu-Türkçe): Altayca, Çakaşça, Sorca, Tofaca (Karagaşça), Tuvanca
Türk dillerinin diğer dağılımı ise coğrafidir:
Batı Türçe, Doğu Türkçe, Kuzey Türkçe ve Güney Türkçe.
Önemli ve Kaybolan Diller
Türk dillerine Çin’deki Salarca ve Sarı-Uygurca dilleri ile İran’daki Afsarca, Kaşgarca da dahildir.
Krım-Tatarcasının bir varyantı olan Krımçakça, ya Oğuzca grubuna ya da Kıptaç grubuna dahil edilebilinir.
Altaycanın Aksanları çok tartışma konusu olan dil gruplarıdır.
Kaybolmaya yüz tutmuş bir sürü diller vardır.Bunlara örnek Sibirya’daki ve Orta Asya’daki Eski-Türkçeyi, Eski-Uygurcayı,
Karlukça’yı und Koresmişçeyi sayabiliriz. Daha sonra sırayla Kıptaçça, Çağatayca ve Osmanlıca gelir.
Hunca ve Avarca yı da türk dilleri grubuna dahil etmek gerekir.
Büyük resmi türk dilleri: Türkçe, Azerice, Türkmence ve Özbekçe,daha uzak olarak Kazakça ve buna yakın olan Kırgızca’ dır.
Bölgesek resmi dil olarak: Başkirce, Tatarca
Kaybolan Türk dilleri: Karaimce, Krımçakça, Sorca ve Tofaca (Karagaşça).
Tarihten bu güne kadar türk dilleri gruplarını 5’e ya da 6’a ayırabiliriz. Ama aslında bu grupları iki büyük gruba ayırabiliriz.
Eski Göktürklerin Doğu Aksanlarından doğan Oğurca Dil bölgesi, ve eski Göktürklerin Batı Aksanlarından doğan Oğuzca’dır.
Birbirlerinden çok uzak ve farklı bölgelerde konuşulmasına karşın bu iki dil birbirlerine çok yakındır.
Eğer bugünkü Türkiye Türkçesinin yazı stilini bu dillere uyarlarsak bu yakınlık daha belirgin bir şekilde karşımıza çıkar.
AşağıdaTürk Dillerinin bir karşılaştırılmasını göreceğiz:
Türkçe, Azerice, Türkmence, Tatarca, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe ve Uygurca.
Ana Türkçe ile karşılaştırma
|
Türkçe
|
Azerice
|
Türkmence
|
Tatarca
|
Kazakça
|
Kırgızca
|
Özbekçe
|
Uygurca
|
Atın yürüyüşleri için hangi sözler var?
|
Atın yerişi üçün hansı sözler var?
|
Atın yörişleri barada ne hili sözler bar?
|
Atnıng yürişleri turında nindi süzler bar?
|
Atıng cürisin sıypattaytın kanday sözder bar?
|
Attım cürüşü cönündö kanday atayın terimder bar?
|
Atnıng yurişleri üçün kanday sözler bar?
|
Atnıng mengiş ve yürügişliri toğısında kandak atamlarılar bar?
|
Saka-Yakutça ile Türkçenin karşılaştırılması
|
Yakutça
|
Türkçe
|
|
Yakutça
|
Türkçe
|
ayak
|
ağiz
|
|
but
|
bacak
|
burun
|
burun
|
|
dıl
|
dil
|
cöge
|
dost
|
|
eli
|
el
|
karak
|
göz
|
|
atak
|
ayak
|
bas
|
baş
|
|
nada
|
dergi
|
uval
|
dudak
|
|
toyon
|
erkek
|
Tuvanca ile Türkçenin karşılaştırılması
|
Tuvanca
|
Türkçe
|
|
Tuvanca
|
Türkçe
|
agaz
|
ağız
|
|
but
|
bacak
|
gol
|
bilek
|
|
baş
|
baş
|
cek
|
ceket
|
|
bostaa
|
boğaz
|
segel
|
çene
|
|
yok
|
çok
|
mayık
|
ayakkabı
|
|
erinsalı
|
bıyık
|
tumcuk
|
burun
|
|
idik
|
çizme
|
Altay bölgesinde eski Kirzgi Kabilelerinden küçük bir Topluluk yaşar,: Kakazlar.
Kakazca ile Türkçenin karşılaştırılması
|
Kakazca
|
Türkçe
|
Kakazca
|
Türkçe
|
bir
|
bir
|
iki
|
iki
|
üs
|
üç
|
dört
|
dört
|
bis
|
beş
|
|